Gezondheidszorg

Recente studies tonen aan dat over heel Europa mensen met een migratieachtergrond meer barrières ondervinden in de toegang tot zorg, lagere kwaliteit van zorg rapporteren en slechter scoren op vlak van gezondheidsuitkomsten. Huisartsen en eerstelijnszorg kunnen een grote rol spelen in het wegwerken van dergelijke barrières. Naast de uitdagingen als medisch professional, is er eveneens een groeiend bewustzijn voor de relationele, culturele verantwoordelijkheden die bij het werk komen kijken.

Binnen het domein van gezondheidszorg trachten we te achterhalen in welke mate huisartsen patiënten met een andere culturele achtergrond mogelijk anders behandelen. We keken naar welke elementen kunnen bijdragen tot effectiever gedrag gedurende interacties met patiënten met een migratieachtergrond. Op basis van ons eigen onderzoek en de percepties van de onderzochte huisartsen ontwikkelden wij een online tool om huisartsen te ondersteunen bij cultureel sensitieve en effectieve zorg.

Het onderzoek

Deelnemende huisartsen ondergingen twee videoconsultaties, waarvan één met een Vlaamse simulatiepatiënt en één met een Vlaams-Marokkaanse simulatiepatiënt. Beide simulatiepatiënten hadden dezelfde gender, leeftijd, sociaaleconomische achtergrond en talenkennis. De Vlaams-Marokkaanse simulatiepatiënt kreeg eveneens een typische, fictieve Marokkaanse naam (en droeg een hoofddoek). Op die manier konden we eventuele discriminatie en elementen die daar invloed op hebben, opsporen.

Belangrijke bevindingen

Hoe verschilt een consultatie met een Vlaamse patiënt tegenover een patiënt met een migratieachtergrond?

Enerzijds is er verschil op basis van de medische dimensie van de consultatie. Voorgaand onderzoek toonde aan dat (onder andere) huisartsen, patiënten verschillend gaan behandelen, louter op basis van hun etniciteit. Dit is voornamelijk als gevolg van onbewuste vooroordelen (i.e. implicit bias) waarbij we zien hoe patiënten uit een etnische minderheidsgroep vaak gestereotypeerd worden en hoe symptomen anders geïnterpreteerd kunnen worden. Meer specifiek, patiënten met een migratieachtergrond worden vaker omschreven als ‘dramatisch’, ‘theatraal’ en ‘veeleisend’.

Anderzijds merken we dat discriminatie ook voorkomt in de relationele dimensie van consultaties. Onderzoek toonde reeds aan dat artsen vaak moeilijker communiceren, minder informatie geven en zich verbaal dominanter opstellen tegenover patiënten met een andere culturele achtergrond. Dit kan ervoor zorgen dat patiënten met een migratieachtergrond minder tevreden zijn over hun zorgverlening of dat hun daadwerkelijke symptomen worden onderschat, mogelijks resulterend in minder adequate of voluit incorrecte diagnoses en behandelingen.

Hoe denken artsen over cultureel sensiteive zorg?

Het idee achter cultureel sensitieve zorg is om te zorgen voor betere zorg gerelateerde ervaringen bij mensen met een migratieachtergrond, alsook betere gezondheids-uitkomsten. Omdat deze competentie zich nog weinig laat zien in de praktijk, besloten wij de percepties van huisartsen rond het verlenen van cultureel sensitieve zorg in kaart te brengen. Artsen zien cultureel sensitieve zorg als een proces waarin artsen exploreren naar culturele waarden, voorkeuren en verwachtingen van patiënten. Hierop volgend kan het proces drie kanten uit: a) de arts schikt zich naar de voorkeuren en verwachtingen van de patiënt, b) de arts zoekt naar een middenweg tussen zijn eigen voorkeuren en verwachtingen en die van de patiënt of c) de arts vereist dat de patiënt zich aanpast. De beslissing van artsen wordt mede bepaald door bepaalde achterliggende componenten en kennis.

Diversiteit in de zorg

Voor artsen en artsen in opleiding werd een e-learning ontworpen.

eindrapport

Bekijk hier het eindrapport:

Auteur(s)

Robin Vandecasteele is doctoraatsbursaal aan de Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen aan de Universiteit Gent. Zijn onderzoek is gericht op etnische discriminatie en culturele sensitiviteit in de gezondheidszorg.

Prof. Dr. Sara Willems is hoofddocent Sociale ongelijkheidsproblematiek in de gezondheidszorg aan de Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen. Haar onderzoek focust zich op vraagstukken rond sociale verschillen in de toegankelijkheid van gezondheidszorg en de kwaliteit van zorgprocessen binnen de eerstelijnsgezondheidszorg.

Prof. Dr. Stéphanie De Maesschalck is huisarts in Wijkgezondheidscentrum De Sleep en gastprofessor Medische Antropologie aan de Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen. Haar expertise en onderzoek bevinden zich voornamelijk op het gebied van communicatievaardigheden en omgaan met diversiteit in patiënten populaties.

Prof. dr. Peter Stevens is hoofddocent Kwalitatieve Onderzoeksmethodologie aan de Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen, aan de Universiteit Gent. Zijn onderzoek situeert zich op de domeinen onderwijssociologie en etnische relaties.